Weinig zicht op kwaliteit en nut medische zelftesten

De trombosetest, de dikkedarmtest, de soa-test, de glucosetest of de bodyscan. Het aantal preventieve medische zelftesten dat op de markt komt, stijgt. Er is ook behoefte aan. Steeds meer Nederlanders willen weten of ze gezond zijn. Mensen laten zich screenen bij de arts of in de sportschool. Of ze kopen een doe-het-zelftest bij de drogist of via internet. Er is weinig zicht op de kwaliteit en het nut van dit soort medische zelftesten. Consumenten- en patiëntenorganisaties werken op dit onderwerp samen binnen de projectgroep Preventief Zelfonderzoek. Ze pleiten voor betere voorlichting aan gebruikers. Een keuzehulp kan helpen om de voor en tegens van preventief zelfonderzoek af te wegen. Ook vragen zij om een kwaliteitskeurmerk voor dit soort screenings. Dat staat in een visiedocument dat de organisaties vandaag aan het ministerie van VWS aanbieden.

Wat als blijkt dat je ziek bent?
“Patiënten hebben recht op betrouwbare informatie als het om hun gezondheid gaat. Een test kan onterecht positief of negatief uitvallen als deze niet deugt. Gebruikers van medische zelftesten moeten weten wat de risico’s zijn. En ze moeten de ethische kanten ervan kunnen overzien. Want stel dat uit een preventieve zelftest blijkt dat je ziek bent? Dat vraagt om een zorgvuldige afweging voor je er aan begint”, aldus Wilna Wind directeur van patiëntenfederatie NPCF, een van de initiatiefnemers.

Geruststelling
Uit onderzoek van de Consumentenbond en de NPCF onder 12.000 deelnemers zegt 41% een preventief medisch zelfonderzoek te hebben gedaan. Als reden gaven mensen aan de eigen gezondheid in de gaten te willen houden en geruststelling te krijgen. Mensen willen graag zelf de regie over hun gezondheid houden en niet voor niks naar de dokter stappen.

Regelgeving onvoldoende
Ook de overheid zet in op preventie en het vroegtijdig opsporen van ziekten. Bijvoorbeeld met landelijke bevolkingsonderzoeken naar kanker. Onderzoeken die grotendeels hun wetenschappelijke nut hebben bewezen. Dat gaat niet altijd op voor medische zelftesten van commerciële aanbieders. De Gezondheidsraad stelde in 2008 dat de regelgeving voor dit soort gezondheidsonderzoeken onvoldoende is. En uit onderzoek van het Athena Instituut van de Vrije Universiteit blijkt dat het zicht op de kwaliteit en het nut van preventief zelfonderzoek ontbreekt.

Ziekten vroegtijdig opsporen
Consumenten- en patiëntenorganisaties, willen gebruikers die zichzelf willen screenen praktische handvatten meegeven. “Testen bieden ook kansen. Aandoeningen kunnen zo eerder aan het licht komen. Maar je moet er wel verstandig mee om kunnen gaan”, aldus Wilna Wind.

Grote verschillen
De meeste doe-het-zelftesten baseren de uitslag op speeksel, bloed of urine. Zo kunnen mensen ontdekken of ze ergens allergisch voor zijn, hoe hoog hun cholesterol is of wat hun suikerspiegel is. Tussen gezondheidstesten zijn grote verschillen, zowel in uitvoering als in kwaliteit.

Scriptor