Published on december 3rd, 2013 | by scriptor

Mini-expositie ‘De Vrouw 1813-1913’ in KB-gebouw

De Vrouw 1813-1913, honderd jaar later

Pamfletten, congressen, debatten en demonstraties op straat zijn bekende feministische actiemiddelen. Dat Nederlandse feministen tegen het einde van de negentiende eeuw ook tentoonstellingen organiseerden in hun strijd voor het vrouwenkiesrecht is minder bekend. Een eeuw geleden spraken deze veelzijdige en grootschalige vrouwententoonstellingen tot de verbeelding van duizenden mensen. De eerste grote expositie van de vrouwenbeweging, de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid die werd gehouden in de Houtrusthallen in Den Haag in 1898, trok ruim 90.000 bezoekers. Naast bekendheid bij een groot publiek, kreeg de vrouwenbeweging vanaf dat moment vaste voet aan de grond. Steeds meer vrouwen verenigden zich in organisaties en samen stonden zij op de bres voor de wettelijke gelijkstelling van vrouwen aan mannen.

In de aanloop naar het eeuwfeest van de monarchie in 1913 waren er in heel Nederland herdenkingen en festiviteiten. De vrouwenbeweging greep de gelegenheid aan om haar zaak onder de aandacht te brengen. Net zoals de hele Nederlandse natie in 1813 streefde naar onafhankelijkheid van de Franse overheersing, streefden vrouwen in 1913 naar onafhankelijkheid als burgers. Met het succes van de Nationale Tentoonstelling van Vrouwenarbeid in het achterhoofd hoefden de initiatiefneemsters Mia Boissevain en Rosa Manus niet lang na te denken over een geschikt medium om deze feministische boodschap te verkondigen. Zij hoopten dat een tweede tentoonstelling hetzelfde succes zou hebben.

Binnen een jaar verrees op het landgoed Meerhuizen aan de Amsteldijk in Amsterdam de tentoonstelling De Vrouw 1813-1913. Van mei tot oktober 1913 was op het tentoonstellingsterrein en in de grote zalen de vooruitgang van de Nederlandse vrouw zichtbaar voor een breed publiek. De tentoonstelling stond daarmee in de traditie van de wereldtentoonstellingen die sinds de tweede helft van de negentiende eeuw gangbaar waren. Historische exposities, statistieken, arbeidsdemonstraties, koopwaar, gedichten, kunst, literatuur, feesten, congressen en lezingen: met een doordachte mix van kennis en vermaak lieten de vrouwen zien wat ze hadden bereikt sinds Nederland in 1813 een onafhankelijke monarchie werd.

Anno 2013 is het misschien moeilijk voor te stellen dat vrouwen een tentoonstelling organiseerden om aandacht te vragen voor maatschappelijke ongelijkheid. Daarom presenteren de Koninklijke Bibliotheek, het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap en Kennisinstituut voor emancipatie en vrouwengeschiedenis Atria een kleine tentoonstelling over ‘De Vrouw 1813-1913’ in de expositieruimte van de Koninklijke Bibliotheek t/m 2 februari 2014.

Scriptor